Με τον όρο έγκλειστα ή ημιέγκλειστα περιγράφουμε τα δόντια που δεν έχουν ανατείλει φυσιολογικά και αδυνατούν να φτάσουν τη γραμμή σύγκλισης. Τα δόντια που παραμένουν τελείως θαμμένα μέσα στους ιστούς ονομάζονται έγκλειστα ενώ αυτά που έχουν ανατείλει μερικώς και φαίνεται τμήμα της μύλης τους, ημιέγκλειστα.
Αίτια αποτελούν διάφορες παθολογικές καταστάσεις (όπως γενετικά σύνδρομα), η έλλειψη χώρου αλλά και η εξελικτική πορεία του στοματογναθικού συστήματος που οδηγεί σε μικρότερες γνάθους.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα εγκλείστων ή ημιεγκλείστων δοντιών αποτελούν οι τρίτοι γομφίοι ή φρονιμίτες. Οι έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι φρονιμίτες μπορούν να προκαλέσουν μια πληθώρα προβλημάτων όπως:
- Περιστεφανίτιδα, μια φλεγμονή των ούλων που σκεπάζουν την μύλη του ημιέγκλειστου δοντιού ως «καλύπτρα». Η περιστεφανίτιδα είναι μικροβιολογικής αιτίας και οφείλεται στην δύσκολη πρόσβαση που έχει ο ασθενής στο δόντι λόγω θέσης και στην «χαλαρότητα» των ούλων που το σκεπάζουν. Είναι πολύ επώδυνη κατάσταση που συχνά υποτροπιάζει όταν αντιμετωπίζεται μόνο με αντιβιοτικά.
- Τερηδονισμό του ημιέγκλειστου δοντιού
- Μετατοπίσεις, κλίσεις ή στροφές παρακείμενων δοντιών
- Απορρόφηση της ρίζας του διπλανού δοντιού λόγω πίεσης
- Διαταραχή του αποτελέσματος ορθοδοντικής θεραπείας.
Για την αποφυγή και πρόληψη όλων των παραπάνω συμβαμάτων προτείνεται η αφαίρεση των φρονιμιτών με τεχνικές χειρουργικής εξαγωγής.
Όσο πιο πρόσθιο είναι το έγκλειστο δόντι (κυνόδοντας, τομέας), τόσο πιο έντονο είναι το λειτουργικό και αισθητικό πρόβλημα. Έτσι, ένα πρόσθιο δόντι προσπαθούμε να το εντάξουμε στη σύγκλιση. Για να επιτευχτεί αυτό, ο χειρουργός θα πρέπει πρώτα να κάνει μια χειρουργική αποκάλυψη της μύλης του δοντιού και στη συνέχεια ο ορθοδοντικός να μπορέσει να κολλήσει πάνω του ένα άγκιστρο με μια αλυσίδα. Μέσω της αλυσίδας θα ασκήσει δυνάμεις στο δόντι ώστε να τοποθετηθεί στη σωστή θέση. Η χειρουργική αποκάλυψη με τα σύγχρονα μέσα των χειρουργικών τεχνικών αποτελεί μια ανώδυνη, προβλέψιμη διαδικασία, εύκολα ανεκτή από παιδιά και εφήβους.