Κάθε χαμόγελο σχηματίζεται από τρία βασικά συστατικά: τα χείλη, τα δόντια, και τα ούλα. Οι καμπύλες των χειλέων μαζί με τις γωνίες του στόματος περικλείουν το χαμόγελο και καθορίζουν το βαθμό έκθεσης των δοντιών και ούλων. Το πλέον αισθητικά αποδεκτό και ελκυστικό χαμόγελο στο δυτικό πολιτισμό, είναι αυτό που η γραμμή του άνω χείλους αποκαλύπτει μια ζώνη ούλων της τάξεως των 1–3mm.
Με τον όρο ουλικό χαμόγελο αναφερόμαστε στο χαμόγελο που εκθέτει μεγάλη ποσότητα ούλων , με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρμονική σχέση μεταξύ του μεγέθους των δοντιών και των ούλων. Οι αιτίες που οδηγούν σε ουλικό χαμόγελο είναι ποικίλες:
- Κοντό ή υπερκινητικό άνω χείλος, που δεν φτάνει να καλύψει τα δόντια της άνω γνάθου
- Μεγάλη σκελετική ανάπτυξη της άνω γνάθου, αυξημένη κάθετη διάσταση του σώματος της άνω γνάθου
- Αποτριβή και αντισταθμιστική ανατολή των δοντιών, παρασύρουν μαζί τους το οστό της άνω γνάθου και τα ούλα
- Καθυστερημένη ενεργητική ανατολή , τα δόντια δεν έχουν ανατείλει πλήρως
- Καθυστερημένη παθητική ανατολή, τα ούλα δεν «τραβήχτηκαν» επαρκώς (καθυστερημένη μετανάστευση των ούλων ακροριζικά)
- Υπερπλασία ούλων που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της μύλης των δοντιών. Πιθανά αίτια της υπερπλασίας ούλων είναι:
- φάρμακα για την αντιμετώπιση της υψηλής πίεσης και της επιληψίας
- ελλιπής στοματική υγιεινή λόγω ορθοδοντικών μηχανισμών
- ουλίτιδα, φλεγμονή των ούλων
Ο εντοπισμός της ακριβούς αιτίας είναι και το κλειδί της επιτυχούς αντιμετώπισης του προβλήματος. Η διαφορική διάγνωση πρέπει να γίνει από εξειδικευμένο οδοντίατρο.
Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει την συνεργασία διαφορετικών ειδικοτήτων, όπως ορθοδοντικού (περιπτώσεις καθυστερημένης ανατολής), γναθοχειρουργού (μεγάλη σκελετική ανάπτυξη άνω γνάθου), προσθετολόγου (αλλαγή σχήματος δοντιών με τεχνικές bonding ή όψεις πορσελάνης, αλλαγή χρώματος δοντιών με λεύκανση) και περιοδοντολόγου (πλαστική χειρουργική περιοδοντίου).
Ένας περιοδοντολόγος επιστρατεύοντας τις τεχνικές της μικροχειρουργικής (microsurgery)και του Laser μπορεί να είτε αφαιρέσει μόνο την περίσσεια ούλων (ουλεκτομή) και να αποδώσει τα σωστά περιγράμματα των ούλων είτε να συνδυάσει την ουλεκτομή με οστεοπλαστική.
Κατά την οστεοπλαστική αφαιρείται τμήμα οστούν γύρω από τις ρίζες των δοντιών. Γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο υπόβαθρο και χώρος για τα ούλα να «σφίξουν» γύρω από τα δόντια σε πιο ακροριζικό επίπεδο. Είναι πολύ ευαίσθητη τεχνική και απαιτεί πολύ προσεκτικούς χειρισμούς για να οδηγήσει σε ένα καλαίσθητο αποτέλεσμα και στην απόδοση αρμονικού χαμόγελου.